Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2022

Francis Dupuis-Déri, Black Bloc: Η ελευθερία και η ισότητα διαδηλώνουν

Μέσα σε σύννεφα δακρυγόνων, βαριά οπλισμένοι αστυνομικοί έρχονται αντιμέτωποι με φιγούρες μαυροφορεμένων μασκοφόρων που κάνουν τον δρόμο να πάλλεται. Είναι το “μπλακ μπλοκ”. Η μαύρη σημαία της αναρχίας ανεμίζει πάνω από το πανδαιμόνιο, ενώ εκσφενδονίζονται μπουκάλια και πέτρες, ενίοτε ακόμη και βόμβες μολότοφ. Οι αστυνομικοί ρίχνουν σωρηδόν χειροβομβίδες δακρυγόνων και σφαίρες από καουτσούκ, κάπου-κάπου και πραγματικές σφαίρες. Αντί για σκηνικό, υποκαταστήματα τραπεζών ή καταστήματα πολυεθνικών με προσόψεις μουτζουρωμένες με γκράφιτι και σπασμένες βιτρίνες.

Η εικόνα αυτή που περιγράφει ο συγγραφέας του Εξηγώντας την αναρχία στον μπαμπά μου και η οποία εμφανίζεται σε κάθε διεθνή φιέστα που οργάνωσαν οι πραγματικοί ή επικοινωνιακοί φορείς των ελίτ ύστερα από τη «μάχη του Σιάτλ» το 1999 και για 15 χρόνια περίπου, καθόρισε την ατζέντα της διαφωνίας με τη διαδικασία της Παγκοσμιοποίησης της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης.

Τόσο τα κυρίαρχα Μέσα όσο και οι κριτικές της σύννομης αριστεράς έσπευσαν να κατηγοριοποιήσουν ιδιαίτερα αρνητικά τόσο τον τρόπο αυτόν εκδήλωσης της διαφωνίας όσο και τα πραγματικά υποκείμενα  αυτής της πρακτικής, εστιάζοντας κυρίως στη βία και στην ανωνυμία.

Ο Francis Dupuis-Déri, αντίθετα, ερευνά το φαινόμενο σε βάθος και με τη βοήθεια των ίδιων των ακτιβιστών που συμμετείχαν σε μπλακ μπλοκ, καταθέτοντας όλα τα ιστορικά, ιδεολογικά, υποκειμενικά στοιχεία που συνέδραμαν στην εμφάνιση στο προσκήνιο, με αυτή την έμπρακτη μορφή, της ελευθερίας και της ισότητας.

Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2022

Σωτήρης Θεοχάρης, Ξημερώνει στην οδό Ιφιγένειας

Το Ξημερώνει στην Οδό Ιφιγένειας είναι σκοτεινό και ταυτόχρονα λαμπερό, με το μαύρο χιούμορ να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο καθώς οι καταστάσεις διαδέχονται ανελέητα η μια την άλλη – αεροπειρατές χωρίς ελπίδα, βολεμένοι αστοί που έχουν κουκουλώσει το επαναστατικό τους παρελθόν προς όφελος μιας μάταιης αναγνώρισης, αληθινοί και ψεύτικοι ήρωες.

Η Οδός Ιφιγένειας είναι ένας δρόμος και παράλληλα μια διαδρομή. Αν την ακολουθήσεις μπορεί να σε βγάλει κάπου, μπορεί και πουθενά. Εξάλλου δεν έχει σημασία. Ο Σωτήρης Θεοχάρης, σε αυτό το πρώτο ολοκληρωμένο του έργο, βάζει τον πανκ εαυτό του σε δοκιμασία και καλεί τον αναγνώστη να διαβάσει πίσω και πέρα από τις λέξεις για να ανακαλύψει αλήθειες που, ενώ υποσυνείδητα τις γνωρίζει πολύ καλά, στην πραγματικότητα φοβάται να τις ομολογήσει επειδή ο καθρέφτης που έχει μπροστά του παραείναι φθαρμένος…

Ο Σωτήρης Θεοχάρης είναι πολλά χρόνια στο κουρμπέτι του ελληνικού πανκ ροκ. Ξεκίνησε να σπέρνει τον πανικό στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με τους ιστορικούς Αδιέξοδο, για να συνεχίσει μετά τη διάλυσή τους στις μπάντες NoMind, Στάχτες, Ηχογλυκαιμία, Σπυριδούλα, και να καταλήξει τον τελευταίο καιρό να παίζει με τους ANFO και τα Ανώμαλα Ρίμματα. Ταυτόχρονα γράφει συχνά και τακτικά. Το Ξημερώνει στην οδό Ιφιγένειας είναι το πρώτο του βιβλίο.

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2022

Emmanuel Lizcano, Ο επιστημονικός φονταμενταλισμός

Αν κάποιος θέλει να ελέγξει την ορθότητα οποιασδήποτε διατύπωσης των λεγόμενων επιστημών θα βρεθεί αμέσως βυθισμένος σε ένα πυκνό συνονθύλευμα από επιχειρήματα αυθεντίας, όργανα χωρίς δυνατότητα πρόσβασης και ακατανόητη ορολογία που γρήγορα θα τον κάνουν να μετανιώσει για τις κριτικές του αμφιβολίες. Και αν αυτός ο απίθανα περίεργος άνθρωπος επιμείνει σε αυτή την τόσο επιστημονική συμπεριφορά της αμφιβολίας απέναντι σε ένα ισχυρισμό που δεν μπορεί να επαληθεύσει ο ίδιος, σύντομα θα βρεθεί αντιμέτωπος με κάποιο οργισμένο πνεύμα που θα του ξεφουρνίσει: «Ποιος είναι ακριβώς ο σκοπός σου; Να καταστρέψεις την επιστήμη; Να επιστρέψουμε στη βαρβαρότητα;» Είναι η ίδια αγωνία που πλήττει τους θεολόγους μπροστά στην ασέβεια των προοδευτικών, η ίδια αγωνία που πλήττει τους πιστούς στη δημοκρατία μπροστά στην κριτική της αυξανόμενης αντιδημοτικότητάς της.

Ο Εμμάνουελ Λιθκάνο, μαθηματικός και διδάκτωρ φιλοσοφίας, παρουσίασε μια πρώτη μορφή του ανά χείρας κειμένου στο διεθνές αναρχικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Γκρενόμπλ της Γαλλίας το 1996, με θέμα την ελευθεριακή κουλτούρα.

Το κείμενο πυροδότησε αρκετές συζητήσεις στον ισπανόφωνο και γαλλόφωνο κόσμο του αναρχικού κινήματος, οδηγώντας τον συγγραφέα σε επανεπεξεργασία του και επαναδημοσιεύσεις του σε ελευθεριακά έντυπα, μέχρι να πάρει την παρούσα του μορφή που δημοσιεύουμε στα ελληνικά.

Τρίτη 5 Ιουλίου 2022

Gabriel Kuhn, Η ζωή κάτω από την πειρατική σημαία

Σκέψεις για τη χρυσή εποχή της πειρατείας

Ο Jolly Roger, η μαύρη σημαία με τη νεκροκεφαλή, «το λάβαρο του Βασιλιά Θανάτου», είναι το πλέον αναγνωρίσιμο σύμβολο των πειρατών της Χρυσής Εποχής. Μαζί με τη φιγούρα του πειρατή που τη συνοδεύει έχει εντυπωθεί στη μαζική κουλτούρα μέσω της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου.

Οι ιστορικοί τοποθετούν την πειρατεία της Χρυσής Εποχής στην περίοδο ανάμεσα στο 1690 έως και το 1725 περίπου, με γεωγραφική αφετηρία την Καραϊβική και ακτίνα δράσης ως τον Ινδικό Ωκεανό και τη δυτική ακτή της Αφρικής.

Ο Jolly Roger, πέρα από την ευρύτερη καταναλωτική εκδοχή του όμως, συχνά χρησιμοποιείται για να δηλώσει μιας πράξη αντίστασης απέναντι στους ισχυρούς αυτού του κόσμου.

Ποιοι ήταν όμως αυτοί οι διαβόητοι πειρατές, οι οποίοι στην ακμή της ιστορικής τους παρουσίας δεν ξεπέρασαν ποτέ τους 2500 ανθρώπους, και οι οποίοι παρόλα αυτά συνεχίζουν να προκαλούν τη φαντασία και το ενδιαφέρον ανά τον κόσμο τρεις αιώνες μετά;

Ο Gabriel Kuhn στο βιβλίο αυτό καταγράφει την ιστορία των πειρατών της Χρυσής Εποχής υπό το πρίσμα της πολιτιστικής και πολιτικής κληρονομιάς τους. Διερωτάται αν η θετική εντύπωση που προκαλούν στη λαϊκή φαντασία και η σταθερή αναφορά των συμβόλων τους από σύγχρονους ριζοσπάστες εδράζεται σε έναν ρομαντικό μύθο ή σε πραγματικά ιστορικά δεδομένα.

Τετάρτη 29 Ιουνίου 2022

Terry Bisson, Αυτοί που έμειναν πίσω

Φανταστείτε να ανοίγατε το ραδιόφωνο και να ακούγατε τα νέα για την εξαφάνιση εκατομμυρίων ηγετικών προσωπικοτήτων σε ολόκληρο τον κόσμο τη νύχτα, αλλά και την προηγούμενη νύχτα, καθώς περιστρέφεται η υδρόγειος. Για ένα Συμβάν που διήρκεσε είκοσι τέσσερις ώρες και αναμένεται να οδηγήσει σε κρίσεις και σοβαρές ελλείψεις, καθώς το ένστολο προσωπικό ασφαλείας, οι CEO των εταιρειών, οι επικεφαλής των κορυφαίων θρησκειών εξαφανίστηκαν επίσης μυστηριωδώς.

Έναν κόσμο χωρίς τους επικεφαλής των κρατών και έναν μυστήριο νέο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών να αναγγέλλει μια νέα Παγκόσμια Κυβέρνηση.

Φανταστείτε μία και μοναδική μετά θάνατον συνάντηση ανθρώπων που συνέβαλαν στους αγώνες για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και στις επιστήμες, όπως ο Πολ Ρόμπσον και ο Αϊνστάιν, με τον ιδρυτή του FBI, Χούβερ.

Και όλα αυτά να έχουν βγει από το κεφάλι μιας ακόμη φωνής της σύγχρονης Aμερικής, του Τέρι Μπίσον.

Προϊόν τόσο της Νέας Αριστεράς όσο και του Παλαιού Νότου, ο Τέρι Μπίσον έχει γράψει για εφημερίδες και περιοδικά, για τον κινηματογράφο και το θέατρο, είναι συγγραφέας βιβλίων, παιδικών βιβλίων και κόμικς, ενώ έχει εργαστεί ως επιμελητής εκδόσεων και μηχανικός αυτοκινήτων.

Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2021

Francisco Ferrer i Guàrdia, Το Μοντέρνο Σχολείο: Η καταγωγή και τα ιδανικά του

«Δεν διστάζουμε να δηλώσουμε πως επιθυμούμε ανθρώπους που θα εξελίσσονται εσαεί, ικανούς να καταστρέφουν και να ανανεώνουν συνεχώς τα διαθέσιμα μέσα και να ανανεώνονται οι ίδιοι, ανθρώπους που η διανοητική τους ανεξαρτησία θα είναι η ανώτερη δύναμή τους και δεν θα υποτάσσονται σε κανέναν. Ανθρώπους ανοιχτούς στα καλύτερα πράγματα, πρόθυμους να καλωσορίζουν νέες ιδέες, που θα φιλοδοξούν να ζήσουν πολλαπλές ζωές κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η κοινωνία μας φοβάται τέτοιους ανθρώπους ̇ επομένως, δεν μπορεί κανείς να περιμένει πως θα επιθυμεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο θα τους δημιουργεί».

Ο Φρανσίσκο Φερέρ (1859-1909) υπήρξε ριζοσπάστης παιδαγωγός, ιδρυτής του Μοντέρνου Σχολείου, αναρχικός και μάρτυρας του κινήματος της ελεύθερης σκέψης. Εκτελέστηκε ύστερα από δολοπλοκίες του κρατικού και εκκλησιαστικού κατεστημένου της εποχής του, αφήνοντας ως παρακαταθήκη τις ρηξικέλευθες ιδέες του για μια παιδαγωγική της ελευθερίας.

Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2021

Todd May, Ζωή με σημασία: Ανθρώπινο νόημα σε ένα σιωπηλό σύμπαν

«Πολλοί θα θέλαμε το σύμπαν να μας καλοδεχόταν σαν να ήμασταν εκείνοι που περίμενε. Να μας προσκαλούσε με έναν αέρα πραγματοποιημένης προσδοκίας και να μας ρωτούσε για όσα κάναμε στη ζωή μας, τα οποία θα τα είχαμε επιλέξει και θα μας είχαν δώσει νόημα. Θα προτιμούσαμε η ανθρώπινη ιδιότητά μας να ήταν χαραγμένη στη φύση των πραγμάτων σαν ένα τυπωθήτω που θα την έκανε –και μαζί κι εμάς– να έχει σημασία. Αν όχι αυτό, θα θέλαμε τουλάχιστον λίγη κοσμική υποστήριξη: ένα Θεό ή ένα τέλος που θα διασφάλιζε το νόημα των χρόνων που περνάμε εδώ.

Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Το σύμπαν είναι σιωπηλό. Δεν είμαστε οι εκλεκτοί, δεν μας περιμένει ούτε μας καλοδέχεται. Όπως μας δίδαξε ο Δαρβίνος, είμαστε μια τυχαιότητα της εξέλιξης. Τίποτα δεν οδήγησε στην ύπαρξή μας εκτός από τον μεταβαλλόμενο χαρακτήρα του μη ανθρώπινου περιβάλλοντος. Αν ένας αστεροειδής δεν είχε χτυπήσει τη Γη κοντά στη χερσόνησο του Γιουκατάν μπορεί να μην ήμασταν καν εδώ. Είμαστε ένα κοσμικό ατύχημα».

Τι είναι αυτό που κάνει μια ζωή να είναι όμορφη, καλή, να έχει νόημα; Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας οι άνθρωποι προσπαθούσαν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα μέσω της θρησκευτικής τους πίστης, των σχέσεών τους, και των έργων τους. Ο Τοντ Μέι σε αυτό το βιβλίο μας προκαλεί να σκεφτούμε υπό διαφορετικό πρίσμα τις απαντήσεις αλλά και το ίδιο το ερώτημα του νοήματος αντλώντας από ένα ευρύ πεδίο φιλοσοφικών και λογοτεχνικών πηγών, και από τη ζωή υπαρκτών ανθρώπων, σε έναν κόσμο όπου το σύμπαν και ο Θεός, για τον συγγραφέα, δεν είναι καθόλου οι παραδεδομένες πηγές της απάντησης.

Ο Τοντ Μέι διδάσκει φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο Clemson της Νότιας Καρολίνας τα τελευταία 30 χρόνια. Παράλληλα με την πανεπιστημιακή του διδασκαλία διδάσκει φιλοσοφία σε τοπικές φυλακές και είναι ενεργός στην αντιρατσιστική τοπική κοινότητα. Έχει γράψει 15 βιβλία φιλοσοφίας με κύριο ενδιαφέρον τη γαλλική σκέψη και κυρίως τους Μισέλ Φουκό και Ζιλ Ντελέζ, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει στρέψει το ενδιαφέρον του σε θέματα που αφορούν τα βασικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ζωής όπως η θνητότητα, η ευθραυστότητα, το νόημα, η φιλία κ.α.

Από τις εκδόσεις Στάσει εκπίπτοντες κυκλοφορούν το βιβλίο του Θάνατος, αντιμέτωποι με τη θνητότητά μας και το κείμενό του «Είναι η μεταδομιστική θεωρία αναρχική;» στον συλλογικό τόμο Εισαγωγή στον μετα-αναρχισμό.

Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου 2021

David Graeber (1961-2020)


Πέρασε ένας χρόνος από το απρόσμενο και πολύ δυσάρεστο νέο του θανάτου του David.

Πέρασαν 16 περίπου χρόνια από την πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με ένα κείμενό του, σε ένα τεύχος του περιοδικού ΑΥΤΟΝΟΜedia (#19) των εκδόσεων Ελευθεριακή Κουλτούρα. Το τεύχος είχε ως κεντρικό θέμα έναν απολογισμό για το κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και η οπτική του μου είχε κεντρίσει αμέσως το ενδιαφέρον.

Ψάχνοντας υλικό του Ντέιβιντ, βρήκα το μόλις πρόσφατα (τότε) εκδοθέν βιβλίο του, το πρώτο που έκανε διεθνή επιτυχία αφού μεταφράστηκε σε 15 γλώσσες: τα Αποσπάσματα μιας αναρχικής ανθρωπολογίας.

Η επιτυχία του ήταν πρωτόγνωρη και είχε να συμβεί πολλά χρόνια διεθνώς για συγγραφέα που δηλώνει αναρχικός.

Η πρώτη κυκλοφορία των εκδόσεων Στάσει εκπίπτοντες ήταν αυτή, και ήταν η τέταρτη γλώσσα στην οποία εκδόθηκε μετά τα γαλλικά και τα ιαπωνικά.

Ακόμα θυμάμαι την πολύ ευχάριστη --στη διαδικασία και στην κατάληξη-- ηλεκτρονική αλληλογραφία μας, αρχικά στέλνοντας τη γνώμη μου για το βιβλίο και στη συνέχεια προσπαθώντας να βγάλω άκρη με τα δικαιώματα --τελείως άσχετος με την διαδικασία γαρ-- και δεν θα ξεχάσω ποτέ επίσης την πραγματική του υλική βοήθεια σε πολύ δύσκολες συνθήκες για τις εκδόσεις, όταν αργότερα θέλησα να βγάλω το δεύτερο σημαντικό του βιβλίο: το Χρέος, τα πρώτα 5000 χρόνια.

Αν του δήλωνα υπόχρεος, θα αμφισβητούσα το βασικό του επιχείρημα σε αυτό το βιβλίο, οπότε θα προτιμήσω να στηρίξω έμπρακτα ένα άλλο του επιχείρημα, εκείνο που λέει ότι είναι οι αξίες που συνέχουν και κινούν τον ανθρώπινο κόσμο και η αξία του έργου του Ντέιβιντ δεν έγκειται στην οικονομική επιτυχία των βιβλίων του ή στη δημοφιλία του.

Έγκειται στο ότι έβαλε το λιθαράκι του ώστε να γίνουν οι ιδέες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας, της ελευθερίας και της αλληλεγγύης ξανά ευχάριστα δημοφιλείς.

Έγκειται στον τρόπο με τον οποίο πίστευε πως έπρεπε να δρουν αμφίδρομα και γενναιόδωρα η επιστήμη και η πολιτική.

Έγκειται στην εμπιστοσύνη του στους «από κάτω» πως πάντοτε μπορούν να βρουν τις λύσεις και στην «ξεροκεφαλιά» του για τις μικρές ή μεγαλύτερες νίκες των κινημάτων που δεν βλέπουμε να συμβαίνουν, ενώ θα έπρεπε να το κάνουμε.

Έγκειται στην επιμονή του στις ανθρώπινες δυνατότητες για μια καλύτερη συλλογική ζωή.

Έγκειται στη συνεχή προτροπή του να δούμε την ελπίδα ως το ύστατο κοινό αγαθό που με κάθε τρόπο πρέπει να αποφευχθεί η περίφραξή του.

Εις μνήμην.