Η συνέντευξη που ακολουθεί είναι από τον Sherhad Naaima, ένα νεαρό επαναστάτη από το Κομπάνι, μαθητή της
σκέψης του Οτσαλάν. Κάνει μια σύντομη αναφορά των εμπειριών του και μοιράζεται
κάποιες σκέψεις του σχετικά με την επανάσταση της Ροτζάβα, την κοινωνική
οικολογία και την πρόσφατη προδοσία του κουρδικού κινήματος.
Πηγή προέλευσης: Eleanor Finley, Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικολογίας.
Πως είναι να μεγαλώνεις στο δυτικό κουρδιστάν; Με τι ασχολείται η
οικογένειά σου;
Γεννήθηκα το 1991 από κουρδική οικογένεια σ' ένα χωριό έξω από το Κομπάνι. Το
Κομπάνι αποτελεί μέρος της περιφέρειας του Αλεπίου στη Συρία. Ο πατέρας μου
είναι εργάτης, δεν μπορούσε να βρει δουλειά στο Κομπάνι, έτσι η οικογένειά μου
ταξίδεψε στη Δαμασκό. Εκεί σπούδασα αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο της
Δαμασκού και ο μεγαλύτερος αδερφός μου έγινε δημοσιογράφος. Με το που ξεσπάει ο
πόλεμος και η βία, παρατήσαμε τις σπουδές μας και γυρίσαμε στο χωριό μας.
Στο Κομπάνι, το PYD προσπαθούσε να εγκαθιδρύσει αυτοοργανωμένες
κοινότητες μέσα από αμεσοδημοκρατικές συνελεύσεις. Μπορείς να τα περιγράψεις
αυτά;
Το 2011, ο κόσμος εξεγέρθηκε εναντίον της δικτατορίας του Άσαντ και
απαίτησε ελευθερία. Οι κούρδοι επίσης έλαβαν μέρος στην επανάσταση, παρόλα αυτά
η αντίσταση πρότεινε λύσεις για αντιμετώπιση της κρίσης που περιθωριοποιούσαν
τους κούρδους και αρνιόταν κάποια δυνατή λύση
γι' αυτούς. Έτσι, το PYD [Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας] κράτησε μια “τρίτη
στάση” στην επανάσταση, κατά την οποία δεν υποστήριζε ούτε το συριακό καθεστώς
ούτε την αντιπολίτευση επειδή είχαν την ίδια νοοτροπία όσον αφορά την άρνησή
από πλευράς τους των κουρδικών δικαιωμάτων. Το 2012 ο κουρδικός λαός έδιωξε τις
συριακές δυνάμεις ασφαλείας από τις κουρδικές περιοχές. Προκειμένου να καλύψει
το κενό από την απόσυρσή τους, το PYD πρότεινε ένα μοντέλο αυτοδιεύθυνσης. Αυτό είναι
το μοντέλο με το οποίο λειτουργεί ολόκληρο το δυτικό κουρδιστάν, στα τρια
καντόνια του, το Σαζίρ, το Κομπάνι και το Αφρίν. Αυτός ο τύπος της διεύθυνσης
μπορεί να αποκαλείται μη κρατική πολιτική διεύθυνση, μιας και δεν κυβερνά, αλλά
διευθύνει. Η εξουσία στη λήψη των αποφάσεων πηγαίνει από τα κάτω (λαός) προς τα
πάνω. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να εκφραστούν και να λάβουν αποφάσεις στις
τοπικές συνελεύσεις που είναι ανοικτές σε όλα τα πολιτικά κόμματα και σε όλες
τις εθνικότητες. Η οικολογία και ο φεμινισμός είναι επίσης σημαντικοί πυλώνες.
Έχεις συμμετάσχει στις συνελεύσεις; Πόσο έχουν επεκταθεί;
Καταρχήν, οι άνθρωποι φτιάχνουν τοπικές συνελεύσεις παντού, όπως στις
οικονομικές, εκπαιδευτικές, πολιτιστικές, κοινωνικές, δημόσιες υπηρεσίες και
στην ασφάλεια επίσης. Αυτές οι συνελεύσεις εγκαθιδρύθηκαν με άμεσες εκλογές και
πρόσωπο με πρόσωπο δημοκρατία καθώς το πολιτικό έγινε μέρος της καθημερινής
ζωής όλων. Συμμετείχα στις συνελεύσεις μεταφράζοντας άρθρα και αναφορές από τα
αγγλικά στα αραβικά όταν βρισκόμουν στο Κομπάνι. Είναι επίσης σημαντικό να
σημειώσουμε ότι οι κοινωνίες χωρίς κανένα μηχανισμό αυτοάμυνας χάνουν τις
ταυτότητές τους, την ικανότητά τους να αποφασίζουν δημοκρατικά, και την
πολιτική τους φύση.
Για το λόγο αυτό και προκειμένου να υπερασπιστούν αυτές τις συνελεύσεις
ιδρύθηκαν οι Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG). Αυτός ο λαϊκός στρατός λειτουργεί όπως ένα
τριαντάφυλλο που προστατεύεται με τα αγκάθια του. Αποτελείται από ντόπιους
άνδρες και γυναίκες και βρίσκεται υπό τον έλεγχο των δημοκρατικών συνελεύσεων. Η
διαφορά του από ένα στρατό είναι ότι αποτελείται όχι από ένα κόμμα, αλλά από
όλα τα μέλη μιας κοινωνίας. Αν ένα κόμμα ελέγχει τον στρατό, είναι σαν να
βάζεις ένα συκώτι μπροστά από μια πεινασμένη γάτα.
Πώς έμαθες για την κοινωνική οικολογία;
Το 1999, όταν ο Οτσαλάν απήχθη στην Κένυα, ήταν ένα σημείο καμπής για τη
ζωή μου. Στην αρχή ήταν μια πολύ καταθλιπτική εμπειρία. Εξαιτίας αυτής της
εμπειρίας ενδιαφέρθηκα για τα πολιτικά και συνειδητοποιήθηκα πάνω στο κουρδικό
ζήτημα. Ύστερα από την απαγωγή και την απομόνωση του Οτσαλάν στο νησί του
Ιμραλί, άρχισε να περνά τον περισσότερο από τον χρόνο του διαβάζοντας πολιτικά
και φιλοσοφικά βιβλία προκειμένου να βρει μια ειρηνική λύση για το κουρδικό
ζήτημα. Στη φυλακή επηρρεάστηκε από σπουδαίους στοχαστές και φιλόσοφους όπως ο
Μάρεϊ Μπούκτσιν, ο Ιμμάνουελ Βάλερσταϊν, ο Βηρ Γκόρντον Τσάιλντ, ο Φερνάντ
Μπρωντέλ, ο Φρίντριχ Νίτσε, ο Μισέλ Φουκώ και η Σχολή της Φρανκφούρτης. Όταν
διάβασα τα βιβλία του Οτσαλάν που γράφτηκαν στη φυλακή, γνώρισα τις ιδέες αυτών
των στοχαστών που τον επηρρέασαν -ιδιαίτερα τον Μπούκτσιν, μιας και αυτός
προσέφερε στον Οτσαλάν τη λύση και την εναλλακτική που εκείνος επιθυμούσε και
αναζητούσε. Μ' αυτόν τον τρόπο, οι ιδέες του Μπούκτσιν αποκτούν δημοτικότητα
στη Μέση Ανατολή μέσα από το PKK στην Τουρκία και το PYD στη Συρία. Παρόλα αυτά δεν είναι πολύ γνωστός
μιας και τα βιβλία του δεν έχουν μεταφραστεί στα αραβικά.
Ποια θεωρείς τη μεγαλύτερη συνεισφορά της κοινωνικής οικολογίας στο
κίνημα;
Τους τελευταίους δύο αιώνες, ο εθνικισμός και η τάση για τα έθνη-κράτη
τροφοδότησαν τις κοινωνίες στη Μέση Ανατολή. Αυτή η μορφή κράτους, που στοχεύει
στη μονοπώληση όλων των κοινωνικών διαδικασιών, επιβλήθηκε στη Μέση Ανατολή από
την καπιταλιστική νεωτερικότητα. Από τη στιγμή που το έθνος-κράτος στοχεύει στη
δημιουργία μιας μοναδικής εθνικής ταυτότητας, μιας μοναδικής πολιτιστικής
ταυτότητας και μιας μοναδικής και ενιαίας θρησκείας, η ποικιλία και η
διαφορετικότητα έπρεπε να καταστραφούν. Αυτή η προσέγγιση οδήγησε στην
αφομοίωση και στη γενοκτονία όλων των ειδών πνευματικής, διανοητικής και
πολιτιστικής παράδοσης. Καμιά μορφή κράτους αυτού του είδους, δεν μπορεί να
επιλύσει τα ζητήματα της Μέσης Ανατολής, μιας και η Μέση Ανατολή είναι
πολυεθνική, πολυπολιτισμική και πολυθρησκευτική.
Κατά το παρελθόν το κουρδικό κίνημα αναζητούσε ένα κουρδικό έθνος-κράτος,
παρόλα αυτά, ύστερα απο την ανάγνωση των ιδεών του Μπούκτσιν αυτή η ιδεολογία
άλλαξε. Οι κούρδοι αντιλήφθηκαν ότι το έθνος-κράτος δεν έχει νόημα, δεν θέλουν
να αντικαταστήσουν τις παλιές τους αλυσίδες με καινούριες, με μεγάλη πιθανότητα
την αύξηση της καταπίεσης. Η κοινωνική οικολογία προωθεί τον κομμουναλισμό (η
πολιτική πτυχή της φιλοσοφίας του Μπούκτσιν) ως εναλλακτική στο έθνος-κράτος. Τώρα,
οι κούρδοι στο δυτικό κουρδιστάν έχουν κάνει πράξη τον κομμουναλισμό. Όσο
ιχυροποιείται ο κομμουναλισμός τόσο συρρικνώνεται το έθνος-κράτος, και μέχρι η
Μέση Ανατολή να ξεπεράσει το έθνος-κράτος, ουδέποτε θα είναι μια ειρηνική
περιοχή.
Γιατί η Τουρκία “προδίδει” τη συμφωνία με τους κούρδους;
Για να καταλάβουμε για ποιο λόγο η Τουρκία, με τη βοήθεια του ΝΑΤΟ και των
ΗΠΑ, στοχοποιεί το κουρδικό κίνημα ειρήνης, πρέπει να ανατρέξουμε στην ιστορία
του τουρκικού κράτους. Τις δεκαετίες του '60 και '70, όταν η αριστερά δυνάμωσε
και εξαπλώθηκε πολύ στην Τουρκία, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ εγκαθίδρυσαν και
υποστήριξαν ένα νέο μοντέλο στην Τουρκία, το οποίο ο Οτσαλάν αποκάλεσε “Πράσινη
τουρκικότητα”. Η Πράσινη τουρκικότητα είναι ένας γάμος ανάμεσα στον τουρκικό
εθνικισμό και το εξουσιαστικό Ισλάμ. Αργότερα απέκτησαν ένα τερατώδη γιο που
λέγεται AKP (Το
κόμμα δικαιοσύνης και ανάπτυξης του Ταγίπ Ερντογάν). Ο κύριος στόχος του ήταν
να πολεμήσει και να τσακίσει την αριστερά στην Τουρκία και στη μέση ανατολή. Έτσι
σήμερα η Τουρκία δεν στοχοποιεί μόνο την κουρδική αντιπολίτευση αλλά όλη την
αριστερά, ιδιαίτερα την αριστερά με μια συνεκτική θεωρία που μπορεί να
αποτελέσει δημοκρατική εναλλακτική για τη μέση ανατολή. Η διεθνής αριστερά
πρέπει να το γνωριζεί αυτό.
Με ποιο τρόπο παρουσιάζονται οι εσωτερικές διαφορές ανάμεσα στους κούρδους
στη δύση; Ο Μπαρζανί στο Ιράκ και το PYD στη Συρία έχουν ευρύτατη υποστήριξη από τις ΗΠΑ
και τους συμμάχους των, ενώ το PKK στην Τουρκία το εχθρεύονται τη στιγμή που
επιδιώκει κατά βάση το ίδιο είδος αυτονομίας.
Οι εσωτερικές διαφορές μέσα στους κούρδους μπορούν να γίνουν κατανοητές σε
δύο μέρη. Κατά πρώτο το PKK και το PYD,
αγωνίζονται ενάντια στον καπιταλισμό και προσπαθούν να επιτύχουν ένα
δημοκρατικό μοντέλο αποξήλωσης της κρατικιστικής νοοτροπίας. Το νέο μοντέλο τροφοδοτείται
από την κληρονομιά των ελεύθερων στοχαστών και των φιλοσοφιών τους κατά μήκος
της ιστορίας. Κατά το δεύτερο παράδειγμα, όπως αυτό αντιπροσωπεύεται από τον
Μπαρζανί, έχουμε αποδοχή του κράτους και
αναζήτηση της απάντησης μέσα στα όρια του καπιταλισμού. Η διαφορά λοιπόν είναι
ιδεολογική. Παρόλα αυτά, αξίζει να αναφερθεί ότι το PKK και το PYD εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εξουσιαστικές
απειλές, που πρέπει να ξεπεραστούν από την προσεκτική ανάγνωση των γραπτών του
Οτσαλάν και των υπόλοιπων αναρχικών στοχαστών.
Για ποιο λόγο η αριστερά στη δύση
δεν προσφέρει περισσότερη υποστήριξη στον κουρδικό αγώνα;
Νομίζω ότι η αριστερά δρα και λειτουργεί μέσα στα όρια της καπιταλιστικής
επιστημολογίας (επιστημονισμός, οριενταλισμός, αναγωγισμός, ευρωκεντρισμός,
θετικισμός, κλπ.). Αυτή η επιστημολογία σήμερα βασίζεται στην διάκριση
υποκειμένου-αντικειμένου και αντανακλάται σε διάφορες διχοτομίες όπως αυτές του
σώματος-πνεύματος, μαύρου-λευκού, δυτικού-ανατολικού, βόρειου-νότιου κλπ. Υπ'
αυτές τις διακρίσεις, η ιεραρχία και η εκμετάλλευση πάνω στη φύση και την
κοινωνία είναι πιο δυνατές από προηγούμενες εποχές στην ιστορία. Έτσι, η
αριστερά προσεγγίζει το κουρδικό ζήτημα με μια καπιταλιστική επιστημολογία και
εξαιτίας αυτού αδυνατεί να αντιληφθεί σε βάθος το κουρδικό ζήτημα. Ένα ακόμα
αποτέλεσμα είναι ότι η αριστερά είναι δυχνά περιθωριοποιημένη, μη συστηματική
και δεν μπορεί να θέσει μια συνεκτική και λογική θεωρία που να μπορεί να
ενοποιήσει τον αγώνα και να αποτελέσει μια εναλλακτική στο παγκόσμιο
καπιταλιστικό σύστημα. Είναι πολύ λυπηρό να λέμε ότι η αριστερά είναι αριστερά
στην καρδιά, αλλά καπιταλιστική στο πνεύμα μιας και είναι γεμάτη καπιταλιστικές
αντιλήψεις.
Μπορείς να δώσεις κάποιο παράδειγμα πάνω σ' αυτό;
Ναι. Δεν είναι τόσοι αμερικανοί και ευρωπαίοι αριστεροί που εκπλήσσονται
βλέποντας τις γυναίκες κούρδες μαχήτριες; Αυτό συμβαίνει επειδή στα μυαλά τους
η μέση ανατολή είναι ακόμα “οπισθοδρομική”, και αυτός ο δυισμός μεταξύ ανατολής
και δύσης αποτελεί την πηγή του οριενταλισμού. Για να τον ξεπεράσουμε, πρέπει
να δούμε την κοινωνία ως μια οργανική εξέλιξη. Η ιστορία είναι ένα ποτάμι, δεν
μπορεί να κοπεί. Δεν έχουμε Δύση ή Ανατολή, αλλά μια ιστορία που προχωρά
διατηρώντας ολόκληρη την ανθρώπινη κουλτούρα. Προκειμένου να διαρρήξουμε την
καπιταλιστική επιστημολογία, η αριστερά οφείλει να βουτήξει βαθύτερα στην
κρυμμένη ιστορία και να αναβιώσουμε τις δικές της παραδόσεις ελευθερίας και την
ιδέα μιας ουτοπίας ελευθερίας. Ύστερα πρέπει να χτίσει μια ολιστική θεωρία που
να προέρχεται από τις φυσικές επιστήμες και τις κοινωνικές επιστήμες. Αυτή η
νέα θεωρία μπορεί να αποκαλείται “η επιστημολογία της ελευθερίας” και η οποία
θα μπορεί να εξυπηρετεί ως μια αντιγνώση ως προς την καπιταλιστική
επιστημολογία.
Η Ελεανόρ Φίνλεϋ είναι ερευνήτρια εθνογράφος που εργάζεται στην
ανθρωπολογία και στην πολιτική οικολογία. Είναι απόφοιτος του πανεπιστημίου της
Μασαχουσέτης, Amherst και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ινστιτούτου για την Κοινωνική
Οικολογία.
