Παρασκευή 21 Ιουλίου 2023

David Graeber, Bullshit jobs: Μια θεωρία

Θα μου άρεσε αυτό το βιβλίο να γίνει ένα βέλος που στοχεύει στην καρδιά του πολιτισμού μας. Κάτι δεν πάει καθόλου καλά με αυτό που έχουμε φτιάξει οι ίδιοι.

Έχουμε γίνει ένας πολιτισμός που βασίζεται στην εργασία – ούτε καν στην «παραγωγική εργασία», μα στην εργασία ως αυτοσκοπό και με αυτοτελή σημασία. Έχουμε καταλήξει να πιστεύουμε ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που δεν εργάζονται περισσότερο απ’ όσο οι ίδιοι επιθυμούν σε θέσεις που δεν τους αρέσουν ιδιαίτερα είναι άνθρωποι κακοί, άνθρωποι που δεν αξίζουν την αγάπη, τη φροντίδα ή την υποστήριξη από την κοινότητά τους. Είναι σαν να συναινούμε συλλογικά στην ίδια την υποδούλωσή μας.

Η βασική πολιτική αντίδραση στη συνειδητοποίηση ότι ασχολούμαστε τον μισό μας χρόνο με εντελώς ασήμαντες ή ακόμα και αντιπαραγωγικές δραστηριότητες –συχνά υπό τις εντολές ενός ατόμου που αντιπαθούμε– είναι να δυσανασχετούμε με μνησικακία στη σκέψη ότι υπάρχουν κάποιοι άλλοι εκεί έξω που δεν έχουν πέσει στην ίδια παγίδα. Κατά συνέπεια, το μίσος, η μνησικακία και η καχυποψία έχουν γίνει η συγκολλητική ουσία της κοινωνίας. Πρόκειται για μια καταστροφική κατάσταση. Εύχομαι να τελειώσει κάποτε.

David Graeber

Τον Αύγουστο του 2013, ο David Graeber δημοσίευσε ένα προκλητικό άρθρο με τίτλο «Για το φαινόμενο των φουμαροδουλειών» ως ένα είδος πειράματος. Το άρθρο διαδόθηκε πολύ γρήγορα ανά τον κόσμο και προκάλεσε σειρά έντονων αντιπαραθέσεων και συζητήσεων, δίνοντας το έναυσμα τη διενέργεια επίσημων στατιστικών ερευνών, ενώ συστημικά έντυπα παγκόσμιας κυκλοφορίας έσπευσαν να διαψεύσουν το φαινόμενο. Πολύ γρήγορα, άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο άρχισαν να στέλνουν μηνύματα στον συγγραφέα, αναγνωρίζοντας τον εαυτό τους στο κείμενό του: άνθρωποι εγκλωβισμένοι σε αυτές τις άχρηστες, ανούσιες και βλαπτικές, πλην όμως καλοπληρωμένες δουλειές, μόνο και μόνο επειδή έπρεπε να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Την ίδια στιγμή, οι δουλειές που είναι σημαντικές για τη συνοχή της κοινωνίας και προσφέρουν σε αυτή πληρώνονται όλο και λιγότερο.

Με αφορμή αυτό το πρωτογενές υλικό, ο David Graeber διερωτάται για την εξέλιξη της κοινωνίας μας και εμβαθύνει την ανάλυσή του για την εξέλιξη του καπιταλισμού στην παρούσα φάση του, τη φάση του μανατζερικού φεουδαρχισμού, όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος.

* * *

Ο David Graeber (1961-2020) ήταν ανθρωπολόγος, καθηγητής στα πανεπιστήμια Goldsmith’s και London School of Economics, ενεργός στα κινήματα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και στο Occupy Wall Street, αναρχικός και συγγραφέας πολλών άρθρων και βιβλίων.

Από τις εκδόσεις Στάσει εκπίπτοντες κυκλοφορούν τα βιβλία:

- Αποσπάσματα μιας αναρχικής ανθρωπολογίας (2007)

- Κίνημα, βία, τέχνη και επανάσταση (2009, 2020)

- Στο λυκόφως των πρωτοποριών (2012)

- Χρέος, τα πρώτα 5000 χρόνια (2013)

- Στις απαρχές του σύγχρονου αδιεξόδου (2019)

- Πού πήγε το μέλλον; (2021)

Πέμπτη 6 Ιουλίου 2023

Margaret Killjoy: Χώρα φαντασμάτων

Ο Δήμος Χοράτσκι είναι Μπορόλος δημοσιογράφος και κυνικός πατριώτης, που έχει αφήσει πίσω του τις ημέρες της σκανδαλοθηρίας. Αλλά όταν η εφημερίδα του τον στέλνει στο μέτωπο, ενσωματώνεται στον Αυτοκρατορικό Στρατό και μπροστά του αποκαλύπτεται η γυμνή πραγματικότητα της αποικιακής επέκτασης.

Οι περιπέτειές του τον οδηγούν μέσα από χωριά και αγροτικές κατοικίες στη σπουδαία προσφυγική πόλη της Ρονόπλ, χτισμένη από γυαλί, ατσάλι, και πέτρα, ενόσω ένας πόλεμος μαίνεται γύρω του. Η αυτοκρατορία πολεμά για άνθρακα και σίδηρο, οι αναρχικοί, όμως, της Ρον πολεμούν για τον τρόπο ζωής τους.

Η Μάργκαρετ Κιλτζόι είναι συγγραφέας και μουσικός. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μέριλαντ, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής της το πέρασε περιπλανώμενη. Έχει γράψει διηγήματα και μυθιστορήματα, ήταν υπεύθυνη έκδοσης του περιοδικού SteamPunk και έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους λογοτεχνίας και πολιτικής. Είναι, μεταξύ άλλων, μέλος της φεμινιστικής black metal μπάντας Feminazgûl και του dark pop σόλο πρότζεκτ Nomadic War Machine. Είναι τρανς και αναρχική.

Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2022

Francis Dupuis-Déri, Black Bloc: Η ελευθερία και η ισότητα διαδηλώνουν

Μέσα σε σύννεφα δακρυγόνων, βαριά οπλισμένοι αστυνομικοί έρχονται αντιμέτωποι με φιγούρες μαυροφορεμένων μασκοφόρων που κάνουν τον δρόμο να πάλλεται. Είναι το “μπλακ μπλοκ”. Η μαύρη σημαία της αναρχίας ανεμίζει πάνω από το πανδαιμόνιο, ενώ εκσφενδονίζονται μπουκάλια και πέτρες, ενίοτε ακόμη και βόμβες μολότοφ. Οι αστυνομικοί ρίχνουν σωρηδόν χειροβομβίδες δακρυγόνων και σφαίρες από καουτσούκ, κάπου-κάπου και πραγματικές σφαίρες. Αντί για σκηνικό, υποκαταστήματα τραπεζών ή καταστήματα πολυεθνικών με προσόψεις μουτζουρωμένες με γκράφιτι και σπασμένες βιτρίνες.

Η εικόνα αυτή που περιγράφει ο συγγραφέας του Εξηγώντας την αναρχία στον μπαμπά μου και η οποία εμφανίζεται σε κάθε διεθνή φιέστα που οργάνωσαν οι πραγματικοί ή επικοινωνιακοί φορείς των ελίτ ύστερα από τη «μάχη του Σιάτλ» το 1999 και για 15 χρόνια περίπου, καθόρισε την ατζέντα της διαφωνίας με τη διαδικασία της Παγκοσμιοποίησης της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης.

Τόσο τα κυρίαρχα Μέσα όσο και οι κριτικές της σύννομης αριστεράς έσπευσαν να κατηγοριοποιήσουν ιδιαίτερα αρνητικά τόσο τον τρόπο αυτόν εκδήλωσης της διαφωνίας όσο και τα πραγματικά υποκείμενα  αυτής της πρακτικής, εστιάζοντας κυρίως στη βία και στην ανωνυμία.

Ο Francis Dupuis-Déri, αντίθετα, ερευνά το φαινόμενο σε βάθος και με τη βοήθεια των ίδιων των ακτιβιστών που συμμετείχαν σε μπλακ μπλοκ, καταθέτοντας όλα τα ιστορικά, ιδεολογικά, υποκειμενικά στοιχεία που συνέδραμαν στην εμφάνιση στο προσκήνιο, με αυτή την έμπρακτη μορφή, της ελευθερίας και της ισότητας.

Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2022

Σωτήρης Θεοχάρης, Ξημερώνει στην οδό Ιφιγένειας

Το Ξημερώνει στην Οδό Ιφιγένειας είναι σκοτεινό και ταυτόχρονα λαμπερό, με το μαύρο χιούμορ να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο καθώς οι καταστάσεις διαδέχονται ανελέητα η μια την άλλη – αεροπειρατές χωρίς ελπίδα, βολεμένοι αστοί που έχουν κουκουλώσει το επαναστατικό τους παρελθόν προς όφελος μιας μάταιης αναγνώρισης, αληθινοί και ψεύτικοι ήρωες.

Η Οδός Ιφιγένειας είναι ένας δρόμος και παράλληλα μια διαδρομή. Αν την ακολουθήσεις μπορεί να σε βγάλει κάπου, μπορεί και πουθενά. Εξάλλου δεν έχει σημασία. Ο Σωτήρης Θεοχάρης, σε αυτό το πρώτο ολοκληρωμένο του έργο, βάζει τον πανκ εαυτό του σε δοκιμασία και καλεί τον αναγνώστη να διαβάσει πίσω και πέρα από τις λέξεις για να ανακαλύψει αλήθειες που, ενώ υποσυνείδητα τις γνωρίζει πολύ καλά, στην πραγματικότητα φοβάται να τις ομολογήσει επειδή ο καθρέφτης που έχει μπροστά του παραείναι φθαρμένος…

Ο Σωτήρης Θεοχάρης είναι πολλά χρόνια στο κουρμπέτι του ελληνικού πανκ ροκ. Ξεκίνησε να σπέρνει τον πανικό στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με τους ιστορικούς Αδιέξοδο, για να συνεχίσει μετά τη διάλυσή τους στις μπάντες NoMind, Στάχτες, Ηχογλυκαιμία, Σπυριδούλα, και να καταλήξει τον τελευταίο καιρό να παίζει με τους ANFO και τα Ανώμαλα Ρίμματα. Ταυτόχρονα γράφει συχνά και τακτικά. Το Ξημερώνει στην οδό Ιφιγένειας είναι το πρώτο του βιβλίο.

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2022

Emmanuel Lizcano, Ο επιστημονικός φονταμενταλισμός

Αν κάποιος θέλει να ελέγξει την ορθότητα οποιασδήποτε διατύπωσης των λεγόμενων επιστημών θα βρεθεί αμέσως βυθισμένος σε ένα πυκνό συνονθύλευμα από επιχειρήματα αυθεντίας, όργανα χωρίς δυνατότητα πρόσβασης και ακατανόητη ορολογία που γρήγορα θα τον κάνουν να μετανιώσει για τις κριτικές του αμφιβολίες. Και αν αυτός ο απίθανα περίεργος άνθρωπος επιμείνει σε αυτή την τόσο επιστημονική συμπεριφορά της αμφιβολίας απέναντι σε ένα ισχυρισμό που δεν μπορεί να επαληθεύσει ο ίδιος, σύντομα θα βρεθεί αντιμέτωπος με κάποιο οργισμένο πνεύμα που θα του ξεφουρνίσει: «Ποιος είναι ακριβώς ο σκοπός σου; Να καταστρέψεις την επιστήμη; Να επιστρέψουμε στη βαρβαρότητα;» Είναι η ίδια αγωνία που πλήττει τους θεολόγους μπροστά στην ασέβεια των προοδευτικών, η ίδια αγωνία που πλήττει τους πιστούς στη δημοκρατία μπροστά στην κριτική της αυξανόμενης αντιδημοτικότητάς της.

Ο Εμμάνουελ Λιθκάνο, μαθηματικός και διδάκτωρ φιλοσοφίας, παρουσίασε μια πρώτη μορφή του ανά χείρας κειμένου στο διεθνές αναρχικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Γκρενόμπλ της Γαλλίας το 1996, με θέμα την ελευθεριακή κουλτούρα.

Το κείμενο πυροδότησε αρκετές συζητήσεις στον ισπανόφωνο και γαλλόφωνο κόσμο του αναρχικού κινήματος, οδηγώντας τον συγγραφέα σε επανεπεξεργασία του και επαναδημοσιεύσεις του σε ελευθεριακά έντυπα, μέχρι να πάρει την παρούσα του μορφή που δημοσιεύουμε στα ελληνικά.

Τρίτη 5 Ιουλίου 2022

Gabriel Kuhn, Η ζωή κάτω από την πειρατική σημαία

Σκέψεις για τη χρυσή εποχή της πειρατείας

Ο Jolly Roger, η μαύρη σημαία με τη νεκροκεφαλή, «το λάβαρο του Βασιλιά Θανάτου», είναι το πλέον αναγνωρίσιμο σύμβολο των πειρατών της Χρυσής Εποχής. Μαζί με τη φιγούρα του πειρατή που τη συνοδεύει έχει εντυπωθεί στη μαζική κουλτούρα μέσω της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου.

Οι ιστορικοί τοποθετούν την πειρατεία της Χρυσής Εποχής στην περίοδο ανάμεσα στο 1690 έως και το 1725 περίπου, με γεωγραφική αφετηρία την Καραϊβική και ακτίνα δράσης ως τον Ινδικό Ωκεανό και τη δυτική ακτή της Αφρικής.

Ο Jolly Roger, πέρα από την ευρύτερη καταναλωτική εκδοχή του όμως, συχνά χρησιμοποιείται για να δηλώσει μιας πράξη αντίστασης απέναντι στους ισχυρούς αυτού του κόσμου.

Ποιοι ήταν όμως αυτοί οι διαβόητοι πειρατές, οι οποίοι στην ακμή της ιστορικής τους παρουσίας δεν ξεπέρασαν ποτέ τους 2500 ανθρώπους, και οι οποίοι παρόλα αυτά συνεχίζουν να προκαλούν τη φαντασία και το ενδιαφέρον ανά τον κόσμο τρεις αιώνες μετά;

Ο Gabriel Kuhn στο βιβλίο αυτό καταγράφει την ιστορία των πειρατών της Χρυσής Εποχής υπό το πρίσμα της πολιτιστικής και πολιτικής κληρονομιάς τους. Διερωτάται αν η θετική εντύπωση που προκαλούν στη λαϊκή φαντασία και η σταθερή αναφορά των συμβόλων τους από σύγχρονους ριζοσπάστες εδράζεται σε έναν ρομαντικό μύθο ή σε πραγματικά ιστορικά δεδομένα.

Τετάρτη 29 Ιουνίου 2022

Terry Bisson, Αυτοί που έμειναν πίσω

Φανταστείτε να ανοίγατε το ραδιόφωνο και να ακούγατε τα νέα για την εξαφάνιση εκατομμυρίων ηγετικών προσωπικοτήτων σε ολόκληρο τον κόσμο τη νύχτα, αλλά και την προηγούμενη νύχτα, καθώς περιστρέφεται η υδρόγειος. Για ένα Συμβάν που διήρκεσε είκοσι τέσσερις ώρες και αναμένεται να οδηγήσει σε κρίσεις και σοβαρές ελλείψεις, καθώς το ένστολο προσωπικό ασφαλείας, οι CEO των εταιρειών, οι επικεφαλής των κορυφαίων θρησκειών εξαφανίστηκαν επίσης μυστηριωδώς.

Έναν κόσμο χωρίς τους επικεφαλής των κρατών και έναν μυστήριο νέο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών να αναγγέλλει μια νέα Παγκόσμια Κυβέρνηση.

Φανταστείτε μία και μοναδική μετά θάνατον συνάντηση ανθρώπων που συνέβαλαν στους αγώνες για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και στις επιστήμες, όπως ο Πολ Ρόμπσον και ο Αϊνστάιν, με τον ιδρυτή του FBI, Χούβερ.

Και όλα αυτά να έχουν βγει από το κεφάλι μιας ακόμη φωνής της σύγχρονης Aμερικής, του Τέρι Μπίσον.

Προϊόν τόσο της Νέας Αριστεράς όσο και του Παλαιού Νότου, ο Τέρι Μπίσον έχει γράψει για εφημερίδες και περιοδικά, για τον κινηματογράφο και το θέατρο, είναι συγγραφέας βιβλίων, παιδικών βιβλίων και κόμικς, ενώ έχει εργαστεί ως επιμελητής εκδόσεων και μηχανικός αυτοκινήτων.

Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2021

Francisco Ferrer i Guàrdia, Το Μοντέρνο Σχολείο: Η καταγωγή και τα ιδανικά του

«Δεν διστάζουμε να δηλώσουμε πως επιθυμούμε ανθρώπους που θα εξελίσσονται εσαεί, ικανούς να καταστρέφουν και να ανανεώνουν συνεχώς τα διαθέσιμα μέσα και να ανανεώνονται οι ίδιοι, ανθρώπους που η διανοητική τους ανεξαρτησία θα είναι η ανώτερη δύναμή τους και δεν θα υποτάσσονται σε κανέναν. Ανθρώπους ανοιχτούς στα καλύτερα πράγματα, πρόθυμους να καλωσορίζουν νέες ιδέες, που θα φιλοδοξούν να ζήσουν πολλαπλές ζωές κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η κοινωνία μας φοβάται τέτοιους ανθρώπους ̇ επομένως, δεν μπορεί κανείς να περιμένει πως θα επιθυμεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο θα τους δημιουργεί».

Ο Φρανσίσκο Φερέρ (1859-1909) υπήρξε ριζοσπάστης παιδαγωγός, ιδρυτής του Μοντέρνου Σχολείου, αναρχικός και μάρτυρας του κινήματος της ελεύθερης σκέψης. Εκτελέστηκε ύστερα από δολοπλοκίες του κρατικού και εκκλησιαστικού κατεστημένου της εποχής του, αφήνοντας ως παρακαταθήκη τις ρηξικέλευθες ιδέες του για μια παιδαγωγική της ελευθερίας.